Sağlıkta Basit “Neden, Niçin, Nasıl, Bu Nedir”ler

Sağlıkta Basit “Neden, Niçin, Nasıl, Bu Nedir”ler

İlaç Kullanırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?

  1. Doğru tanıya doğru ilaç aldığınızdan emin olmak için doktorunuza ve eczacınıza danışmadan ilaç kullanmayın. Özellikle komşu, arkadaş önerisiyle ilaç almayın.
  2. İlacı uygun koşullarda saklayın. Direkt ışık görmeyen yerde, nem olmayan yerde ve o ilaç için önerilen ısı değerleri arasında sakladığınızdan emin olun.
  3. İlacın son kullanma tarihini kontrol edin. Özellikle bazı ilaçlar için kutu açılmadan beklediğindeki son kullanma tarihi ile kutu açıldıktan sonraki son kullanma tarihi farklı olabilir, örneğin kimi ilaçların prospektüsünde (kullanma talimatı) veya kutusunda “kutu açtıktan sonra 10 gün içinde tüketilir” yazar. Bu tür ilaçları belirtilen sürede bitirmemişseniz o kutuda kalan ilacı kullanmamanız önerilir.
  4. İlaçlar çocukların erişemeyeceği yerde saklanmalıdır, çocukların sağlığı için risk oluşturabilirler.
  5. Özellikle sıvı ilaçların emülsiyon tarzında olanlarını kullanırken şişeyi sallamanız gerekiyorsa bunu doğru bir şekilde yapın, ilaç dibe çökmüş olabilir.
  6. Öncelikle doktorunuzun size ilaç alma ile ilgili direktiflerini iyi dinleyin, gerekirse not alın ve tam olarak anladığınızdan emin olun. Sonra eczacınızla bunu tekrar konuşup teyit edin. Anlamadığınız bir şey olursa, ilaç kutusunun içindeki kullanma talimatını okuyun. Yine de tereddüt ederseniz doktorunuza tekrar danışın.
  7. İlacı bir miktar suyla için deniyorsa bu soğuk sudur ve tercihen bir dolu bardak su ile içmelisiniz, sıcak su bazı ilaçların etkisinin kaybolmasına neden olur.
  8. İlaçlar çeşitli yollarla kullanılır. Ağızdan alınan ilaçların bazıları suda eritilir, kimisi yutulur, kimisi çiğnenir ya da emilir. İlacınızı, nasıl kullanmanız gerektiği söyleniyorsa o şekilde kullanmalısınız. Yani ilacı yutmanız gerekiyorsa yutun, çiğnemeyin. Çünkü bazı ilaçlar mide asidi ile çok çabuk parçalandığı için üzerleri drajelerde, kapsüllerde veya film tabletlerde olduğu gibi özel bir koruyucu madde ile kaplanmıştır. Bu koruyucu madde de ilacın emilmesi gereken yerden önce parçalanmasını önlediği gibi bazen de yavaş salınım için o şekilde dizayn edilmiştir.  Eğer yutulması gereken ilacı çiğnerseniz, kapsülse kapsülü açıp ilacı içerseniz, onun bu özelliğini bozarsınız, bu da ilacın etkisiz olmasına ya da mideye zarar vermesine neden olabilir. Aynı sebepten dolayı, ilacın üzerinde çentik yoksa ilaç bölünmemelidir.
  9. İlaçları doğru zamanda almak önemli. Bununla neleri kastediyoruz?
    1. Aç veya tok alınması özellikle belirtiliyorsa mutlaka o şekilde alın.
    2. Doz atlamayın ve ilaçlarınızı her gün aynı saatte alın, çünkü kanda etkili kalma süreleri ona göre ayarlanmıştır.
    3. Bazı ilaçları gece almanız istenebilir. Bunun nedeni bazen uykuyu düzenlemek içindir, bazen de yan etkisi (mesela baş dönmesi) uykudayken olsun, sizi rahatsız etmesin diyedir.
    4. Bazı ilaçlar sadece ihtiyaç duyulduğunda alınır, kimi ağrı kesiciler gibi, göğüs ağrısı olduğunda kullanılan kalp ilaçları gibi.
  10. İlacınızı doğru miktarda için. Hekiminiz bir mi dedi, yarım mı, iki mi, mutlaka doğru miktarda alın.
  11. İlacınızı yeterli süre kullanmanız gerekir. Yeterli süre, hekiminizin kaç gün içeceğinize dair yaptığı öneridir. Mutlaka bunu sorun, 5 gün mü, 3 ay mı, ömür boyu mu içeceksiniz öğrenin. Kendinizi iyi hissetmeniz veya ilacın yeterli etkiyi göstermediğini düşünmeniz, ilacınızı bırakmanız için bir sebep değildir, bunu mutlaka hekiminize danışıp onunla birlikte karar vermelisiniz. İlacı danışmadan bırakmanın tek geçerli sebebi yan etki oluşturmasıdır ki bunu da en kısa sürede hekiminizle paylaşmanız gerekir.
  12. Kullandığınız başka bir ilaç varsa bunu mutlaka hekiminize söyleyin. Çünkü ilaçların bir kısmı diğer ilaçlar ile etkileşime girebilir. Birbirlerinin emilimini azaltabilir veya oluşturduğu bir sonuç diğer ilacın etkisini veya emilimini değiştirebilir. Örneğin bazı ilaçlar bağırsaklarda ilacın emilimini azaltacak bir bariyer, duvar oluşturabilirler. Ya da içlerindeki bir madde, mesela kalsiyum, demir, diğer ilaca bağlanarak emilimini etkileyebilir. Bu da ilaçların daha düşük veya daha yüksek kan seviyelerine sahip olabileceğiniz anlamına gelir.
  13. Besinler ile ilaçlar etkileşime girebilirler. Bazı yiyecekler ve içecekler bazı ilaçların emilimini etkileyebilir, mesela bazı ilaçları almadan 2 saat önce ve 2 saat sonra süt ve süt ürünü almak gibi. Bunlar ilaçla birleşerek ilacın emilmeden vücuttan atılmasını sağlar ve ilacın etkisi olmaz. Bazı ilaçların metabolik etkilerini değiştirdiğinden dolayı greyfurttan da kaçınmak gerekir. Yiyecek veya içeceklerle ilgili tavsiyeler için ilaç etiketlerini dikkatlice kontrol edin. İlaç prospektüsünü mutlaka okuyun. Hangi yiyeceklerin uygun olduğundan emin değilseniz, eczacınıza danışın.
  14. Kronik bir hastalık öykünüz varsa bu bilgiyi de mutlaka doktorunuzla paylaşın. Örneğin böbrek yetmezliği olan birinin bazı ağrı kesicileri kullanması çok risklidir.  Alerji öyküsü olanlarda ilaçlar verilirken bu durum göz önüne alınır. Bu şekilde pek çok örnek verebiliriz. Tüm bu nedenlerden ötürü hekiminize mutlaka tıbbi geçmişiniz hakkında bilgi verin. Bunları söylemeyi unutmamak için bir öneri, sağlık durumunuzun doktorlarınızla kolayca paylaşabileceğiniz yazılı bir listesini tutmanızda fayda var.
  15. Gebelik ve emzirme durumlarında hekiminizin gerekli gördüğü ilaçlar dışında hiçbir ilaç kullanmayın.
  16. İlaçlarınızı kullanıp kullanmadığınızı unutuyorsanız bir “ilaç takvimi” tutup her doz aldığınızda not alabilirsiniz. Ya da bir hap kabı kullanabilirsiniz. Bu hap kaplarının bazılarında sabah, öğle, akşam ve gece gibi farklı zamanlar için birden fazla bölümler bulunur. Bu şekilde ilaç kullanımınızı kontrol edebilirsiniz.
  17. Seyahat ederken, seyahat süresince kullanacağınız ilaç miktarını, hatta geri dönüşünüzün gecikmesi durumunda birkaç gün fazladan ilacınızı yanınıza aldığınızdan emin olun. Uçak seyahati yapacaksanız bagajınızın kaybolması ihtimaline karşılık ilaçlarınızı taşıma çantanızda saklayın. Ayrıca uçağın kargo bölümündeki sıcaklıklar da ilacınıza zarar verebilir.

    Yayınlama Tarihi: 12/12/2022

    Son güncelleme tarihi: 12/12/2022