Yediğimiz besinlerin bir kısmı sindirim sistemi yoluyla vücutta glukoz adını verdiğimiz basit şekerlere parçalanır ve bu şeker kan dolaşımımıza katılır. Kan dolaşımına katılan bu şeker pankreastan insülin dediğimiz hormonunun salınmasına neden olur. Pankreas, midemizin arkasında bulunan bir salgı bezidir ve sindirim için gereken bir takım enzim ve hormonları salgılar. Bu hormonlardan biri de insülindir. İnsülin, kan dolaşımındaki bu şekerin hücrelerimizin içine girmesini sağlar. Böylece kandaki kan şekeri miktarı eski değerine düşer ve insülin salınımı durur. Hücrelerimiz de içeri giren bu şekeri bir fabrika gibi işleyerek enerjiye çevirir ve enerji olarak kullanır. 

Diyabet (Diabetes Mellitus) yani şeker hastalığı, insülin hormonunun eksikliği ya da etkisizliği nedeniyle olur. Buna göre  iki ana tip şeker hastalığı vardır.  

• Tip 1 Şeker Hastalığı : Şeker hastalarının % 5-10 kadarı bu kategoridedir. İnsülin bağımlı veya juvenile diabetes diye de isimlendirilir. Genellikle çocuklarda ve genç erişkin yaşta tespit edilir fakat her yaşta gelişebilir. Pankreasın hiç insülin üretememesi ya da yeterli miktarda üretememesi sonucunda ortaya çıkar. Tip 1 şeker hastalığının, otoimmün reaksiyon dediğimiz vücudun savunma sisteminin kendi kendine saldırması sonucu geliştiği düşünülüyor. Bu saldırı pankrestaki insülin salgılayan hücreleri yok eder. Bu süreç hastalığın görünür hale gelmesinden aylar veya yıllar önce başlamış ve sürüyor olabilir. Bazı insanlar, tip 1 diyabet geliştirme olasılığını artıran belirli genlere (ebeveynden çocuğa geçen özellikler) sahiptir, çevredeki herhangi bir tetikleyiciye maruz kalmanın da tip 1 diyabet gelişiminde rol oynadığı düşünülmektedir.
• Tip 2 Şeker Hastalığı: Şeker hastalarının % 90-95 kadarı bu kategoridedir. Pankreastan insülin salgılanır ama etkisizdir, kullanılamaz, yani kandaki şekeri hücre içine sokamaz. Tip 2 diyabet en sık 45 yaşın üzerindeki kişilerde gelişir, ancak giderek daha fazla çocuk, genç ve genç yetişkinde görülmektedir. Tip 2 şeker hastalığında hücreler insüline normal tepki vermez ki buna insülin direnci denir. Kan dolaşımında hala fazla şeker olduğundan pankreas daha fazla insülin üretir. Tip 2 diyabet belirtileri genellikle birkaç yıl içinde gelişir ve fark edilmeden uzun bir süre devam edebilir hatta bazen hiç farkedilir bir belirti yoktur. Tam da bu nedenle risk faktörlerini bilmek ve bunlardan herhangi birine sahipseniz kan şekerinizi test ettirmek için doktorunuzu görmek önemlidir. İnsülin direncine neyin neden olduğu tam olarak net değil, ancak ailede tip 2 şeker hastalığı öyküsü, aşırı kilolu olmak (özellikle bel çevresinde) ve hareketsiz olmak riski artırabilir.

Tip 1 veya Tip 2, sonuç olarak kişi, yediği besinlerden kana geçen şekeri yani glukozu kullanamaz ve kan şekeri yükselir (hiperglisemi). Kan şekerinin uzun süreler boyunca yüksek kalması sonucu da kronik böbrek hastalığı, körlüğe kadar gidebilen görme kaybı, kalp hastalığı gibi ciddi sorunlara yol açar.

Şeker hastalığı kronik bir hastalıktır, yani  ömür boyu sürer. Şeker hastalığının henüz tamamen ortadan kaldıran bir tedavisi yok. Şeker hastalığı tedavisinin temel hedefi, kan şeker düzeylerini hedef değer aralığında tutmaktır. Ancak kilo vermek, sağlıklı ve hastalığın gerektirdiği şekilde beslenmek, spor yapmak veya hareketli ve aktif olmak, kan şeker seviyesini kontrol altında tutmak, hekimin verdiği ilaçları düzenli kullanmak, sağlık kontrollerine düzenli gitmek gibi önlemler şeker hastalığının olumsuz etkilerini düzeltecektir.

Yayınlama Tarihi: 08/02/2022

Son güncelleme tarihi: 08/02/2022